از پولاریزاسیون تا تنازع: تحلیلی پیرامون عوامل «قطبیدگی سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مجازی»
کد مقاله : 1127-CYSP2025 (R1)
نویسندگان
محمدمهدی حبیبی *
ندارم
چکیده مقاله
مقاله «از پولاریزاسیون تا تنازع» به تحلیل عمیق قطبیدگی سیاسی و اجتماعی جامعه ایرانی در شبکه‌های اجتماعی مجازی می‌پردازد. این پژوهش در کنار بررسی تأثیر این شبکه‌ها بر همبستگی اجتماعی و تشکیل «اتاق‌های پژواک»، به ارائه یک چارچوب نظری منسجم برای درک این پدیده و مدیریت آن می‌پردازد.
هسته اصلی این اثر، تبیین«نظریه چرخه نزاع» است که یک چارچوب تحلیلی نوآورانه برای مواجهه با قطبیدگی اجتماعی فراهم می‌کند. در این اثر ابتدا به بررسی انتقادی تعاریف بین‌المللی و داخلی پولاریزاسیون پرداخته و ضمن تحلیل مفهومی «تنازع» که کلیدواژه‌ای قرآنی است، بر تفاوت میان قطبیدگی مطلوب و مضر تأکید می‌کند. همچنین، برداشت‌های رایجی همچون هم‌ارز دانستن قطبیدگی با «انفکاک فضای زیست کاربران» یا اینکه فضای مشترک لزوماً تنش‌ها را کاهش می‌دهد، به چالش می‌کشد.
این مقاله، شبکه‌های اجتماعی را نه صرفاً یک رسانه، بلکه «سکوی اعمال حکمرانی» می‌داند و بر این اساس، بخشی از مبانی سیاست‌گذاری در حوزه فضای مجازی با رویکرد حکمرانی دینی را تبیین می‌کند. در نهایت، با تشریح کامل نظریه چرخه نزاع، راهکارهای عملی برای مدیریت قطبیدگی مخرب ارائه می‌شود. این راهکارها بر اساس چهار رکن اصلی چرخه نزاع (مجاورت مؤثر، احساس ناخوشایند، اراده واکنش و توان بروز واکنش) شامل راهبردهای فرهنگی، حقوقی و فنی است. این پژوهش یک راهنمای کاربردی برای سیاست‌گذاران و محققان جهت درک و مدیریت دوقطبی‌های آسیب‌زا در فضای مجازی ایران به شمار می‌رود.
کلیدواژه ها
قطبیدگی (پولاریزاسیون) شبکه‌های اجتماعی مجازی تنازع نظریه چرخه نزاع جامعه ایرانی حکمرانی فضای مجازی اتاق پژواک (Echo Chamber)
وضعیت: پذیرفته شده برای ارسال فایل های ارائه پوستر