| کاربست قاعدۀ فقهی لاضرر در جرم‌انگاری فعالیت‌های اینفلوئنسرها در فضای سایبر |
| کد مقاله : 1026-CYSP2025 (R1) |
| نویسندگان |
|
علی محدث اردبیلی *1، محمدکاظم دهقانی تفتی2 1پژوهشگر مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد (ص)، دانشجوی دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی 2طلبۀ سطح 4 حوزۀ علمیۀ خراسان |
| چکیده مقاله |
| قاعده «لاضرر» از قواعد بنیادین فقه امامیه است که بر اساس حدیث نبوی «لا ضرر و لا ضرار فی الاسلام»، هرگونه حکم یا رفتاری را که متضمن زیان به دیگری باشد، نفی می‌کند. این قاعده با پشتوانه عقلی و روایی، ظرفیت گسترده‌ای برای مواجهه با چالش‌های نوپدید دارد و می‌تواند در فضای مجازی، به‌ویژه در قبال فعالیت‌های افراد تأثیرگذار، مبنای جرم‌انگاری قرار گیرد. بسیاری از رفتارهای اینفلوئنسرها از جمله تبلیغ کالاهای زیان‌بار، القای سبک زندگی غیرواقعی و تجمل‌گرایانه، ترویج ارزش‌های ناسازگار با اخلاق اسلامی، و افشای اطلاعات خصوصی، مصادیقی روشن از اضرار به غیر محسوب می‌شوند که آثار جسمی، روانی و اجتماعی گسترده‌ای بر مخاطبان برجای می‌گذارند. بر این اساس، قاعده لاضرر نه‌تنها ابزار فقهیِ بازدارنده از ضرر است، بلکه تکلیفی اجتماعی برای اینفلوئنسرها در رعایت مسئولیت‌های اخلاقی و شرعی ایجاد می‌کند. این پژوهش در سه گفتار، ضمن تحلیل جایگاه قاعده لاضرر و نسبت آن با سایر قواعد فقهی، بررسی مستندات عقلی و نقلی آن، و تبیین کاربست آن در جرم‌انگاری رفتارهای اینفلوئنسرها، نشان می‌دهد که لاضرر می‌تواند به‌عنوان یکی از مبانی محوری نظام حقوقی اسلامی در تنظیم فضای مجازی ایفای نقش نماید. |
| کلیدواژه ها |
| قاعدۀ لاضرر، جرم انگاری، اینفلوئنسرها، فضای سایبر، فقه، قواعد فقهیه |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |